Дирижабльяс вӧчӧм заводитӧмыс — тӧдчанаа петкӧдлӧ страналысь индустриализация нуӧдӧм кузя, социалистическӧй овмӧс ӧдйӧ тэчӧм кузя, «техникаӧн овладейтны» да «капиталистическӧй странаясӧс вӧтӧдны да панйыны» лозунгъяс олӧмӧ пӧртӧм кузя успехъяссӧ. Дирижабль — мирӧвӧй техникалӧн медбӧръя достиженньӧыс. Тайӧ
— Виччысьлам, кор миян лоӧны асланым дирижабльяс. Тайӧ пророческӧй кывъяссӧ висьталіс Ленин мекӧд сёрнитігӧн 16 во сайын. Зэв ёна тӧд вылӧ усисны меным тайӧ кывъясыс Ленинлӧн Октябрскӧй поле вылын «Граф Цеппелин» дирижабль воигӧн. Ёна сьӧлӧмысь ме мӧвпалі тайӧ кывъяссӧ Илличлысь, ӧд «Цеппелинлӧн» воӧмыс вӧлі петкӧдлӧ сӧветскӧй дирижабльяс вӧчавны заводитӧмсӧ, а сійӧ Ленинлысь заветсӧ олӧмӧ пӧртны заводитчӧм. Буретш ӧні, кор ми босьтчим нин дирижабльяссӧ вӧчавны, бур висьтавны, кӧть дженьыдика сы йылысь, кутшӧм обстоятельствояс дырйи тайӧ кывъяссӧ висьталіс Иллич. 1914-ӧд вося август. Империалистическӧй война заводитчис. Му вылысь став йӧзъяссӧ мӧдӧдісны вир кисьтан тыш вылӧ. Мӧд Интернационаллӧн юрнуӧдысьясыс изменитісны. Шовинизм да патриотическӧй кольмӧм шымыртіс ставсӧ. Эз вермыны зумыда сулавны кодсюрӧ и миян пытшкысь. Чайтан, быттьӧ став революционнӧйыс, ставмувывса да россияса пролетариатӧн дас воясӧн сьӧкыд чорыд вермасьӧмӧн перйӧмторйыс вошис. Сэтчӧ жӧ сэсся большевикъяслы воис сьӧкыд юӧр: Ленинӧс Галицияын арестуйтӧмаӧсь. Лёк думъяс сёйӧны, йирӧны миянӧс. Ставным мӧвпалам сы йылысь, Ленин йылысь. Пуктыссьӧ став выныс, мед эськӧ мездыны Ленинӧс. Коркӧ воис бур юӧр: Ленинӧс лэдзӧмаӧсь да сійӧ мунӧма Бернӧ (Швейцарияӧ). А кымынкӧ лун мысти миянлы, сэки Лозаннаын олысьяслы, воисны знаменитӧй тезисъяс войналы паныд мунӧм йылысь. Гижӧма сійӧ тезисъяссӧ Надежда Константиновна киӧн. Пемыд вой пытшкын быттьӧ югыд кыа миянлы вӧліны сійӧ тезисъясыс. Ленин предательясӧс клеймитӧ позорӧн. Ленин чуксалӧ тышӧ. Ленин шыӧдчӧ став странаясса пролетариат бердӧ, мед найӧ веськӧдасны ӧружйӧсӧ асланыс буржуазнӧй правительствояс вылӧ. Ёна сьӧлӧмысь лыддям тайӧ тезисъяссӧ. Мый эз на ставыс вош, мый Ленин миянкӧд, рабочӧй класскӧд — тайӧ мӧвпыс кыпӧдӧ миянӧс да быдӧн миян пытшкысь дась пыр жӧ уськӧдчыны тыш вылӧ. Кӧсъям регыдджык аддзӧдчывны Илличкӧд, сёрнитыштны сыкӧд асланым положенньӧ йылысь, тезисысь мукӧд пунктъяссӧ бура гӧгӧрбок тӧдмавны. Сентябр 9-ӧд лунӧ ме да нӧшта кык ёрт лозанскӧй секцияысь воим Бернӧ. Мунім Шкловскӧй ёрт патераӧ, сэтысь чайтім аддзыны Ленинӧс. Эг суӧ сійӧс да шуим виччысьыштны. Виччысям. Звӧнок. Шкловскӧйлӧн челядьыс котӧртісны восьтыны ӧдзӧссӧ, да пыр жӧ кыліс сёрни шыыс Илличлӧн да челядьлӧн чользьӧмыс. Ми ӧдйӧджык мунім калидорас Ленин дінӧ, киасим-здоровайтчим да пырим вежӧсас. Миян воӧмысь кутшӧмкӧ ыджыдтор вылӧ подозренньӧ буракӧ лои да, ӧдйӧ юаліс: — Но, висьталӧй, мый тіянӧс татчӧдзыс вайӧдіс? Сійӧ вӧлі зэв бодрӧй, энергичнӧй, чужӧм вылас долыд. Ме шуи: — Воим тіянкӧд аддзӧдчывны. — И ставыс? — шуис Ленин, быттьӧ недовольнӧй. Сэки ме содті. — Эг сӧмын аддзӧдчывны, тшӧтш и тезисъяс йывсьыд сёрнитны. — А вот сійӧ мӧд делӧ. Сійӧ бур. Жаль, мый тӧрыт ті эн вӧлӧ. Миян вӧлі тезисъяс кузя сёрни, да тӧрыт рыт жӧ Самойлов муніс накӧд Россияӧ. Сэки жӧ висьталіс Шкловскӧй ёртлы, медым сійӧ жӧ рытнас секция чукӧртіс. Сійӧ жӧ луннас, 7 час рытын, ми чукӧртчим Ленгассштрассе улич вылын ичӧтик кафеын. Вӧліны: Ленин, Надежда Константиновна, Шкловскӧй, Зина Корнблюм, Д. З. Шкловская да ми, лозансаяс. — Но, висьталӧй, — шуис Ленин. Мненньӧяс вежласьӧм бӧрын, босьті ме кыв сизимӧд пунктын ӧти положенньӧ кузя, кӧні заводитчанінас приблизительнӧ висьталӧма став воюйтысь армияяс окопъясӧ войналы паныда листовкаяс разӧдӧм йылысь. (Тайӧ тезисъяссӧ медвойдӧр публикуйтӧма вӧлі Ленин сочиненньӧ ХVІІІ томын «Европаса войнаын революционнӧй социал-демократъяслӧн могъясыс», сӧмын тайӧ кывъясыс сэні эз вӧвны). Ме чайта вӧлі, мый миян условйӧясын сійӧс практически оз позь нуӧднысӧ, да сералӧмӧн шуи: «Вот эськӧ вӧліны кӧ миян асланым дирижабльяс, немечьяслӧн моз, сэки эськӧ ми окопъястӧ тыртім листовкаясӧн. А сытӧг тайӧ сӧмын фантазия». Сэки Владимир Иллич кияссӧ зептас сюйӧмӧн вӧлі ветлӧдлӧ кафе жыр кузяыс да тайӧ кывъяс вылас шпыньмуніс. Менам тайӧ шуӧм вылӧ сійӧ немтор эз шу, да ме чайті, мый сійӧ менсьым кывъяссӧ эз и пыдди пуктыв. Вочакывтӧ сійӧ меным видзис, сӧмын тӧлысь мысти вӧлисти. Октябр 11ʼ лунӧ Ленин воис Лозаннаӧ, медым гусьӧник пырны война йылысь Плехановӧн вӧчӧм доклад вылӧ, кодӧс вӧлі вӧчӧны меньшевикъяс на дума войтырлы. Сыкӧд воисны Зиновьев, Инесса Арманд, Крыленко, Шкловскӧй да Розмирович. Ленин тшӧктӧм серти ми вокзалсяньыс муналім разӧдчӧмӧн, мед эз гӧгӧрвоны случайнӧ паныд сюрны вермысь меньшевикъяс: сійӧ видзчысьӧ вӧлі, медым Плеханов эз кывлы сійӧ воӧм йылысь да докладсьыс эз ӧткажитчы. Ме муні Ленинкӧд ӧтлаын. Сійӧ ёна мӧвпалӧ. Буракӧ Плехановкӧд паныд сюрӧдчӧмыд волнуйтӧ сійӧс. Мыйкӧ дыра мысти ме орӧді шынитӧвлуннымӧс, юалі: — Юӧртлісны эз тіянлы, Россияын тезисъястӧ пӧлучитӧм йылысь? Ленин шуис: — Да, Стокгольмысь юӧртісны, мый тезисъяс пӧлучитӧмаӧсь Питирын, — да нем виччысьтӧг меным шуис: — А тӧданныд, ме сійӧ местасӧ кириті. Сійӧ тайӧс шуис, быттьӧ панӧм сёрнисӧ водзӧ нюжӧдӧм моз. Ме пыр и казялі, мый тайӧ висьталӧ тезисъяс 7-ӧд пункт йылысь менам возраженньӧ кузя, кодӧс ме висьталі тӧлысь сайын Бернын. Ленин видзӧдліс ме вылӧ, веськыд синсӧ читкыртӧма да серамбанӧн содтіс: — Збыль виччысям, кор миян лоӧны асланым дирижабльяс. Тайӧ кывъясыс ёна пуксисны менам паметьӧ. Ӧні, кор мӧвпалан та йылысь, тыдалӧ, мый весиг сійӧ ужаснӧй кадас Ленин гениальнӧй юрнас тшук тӧдіс, мый империалистическӧй война пӧрас гражданскӧй войнаӧ; мый пролетариат вермас; мый власьт лоас большевикъяс киын да сэки миян лоӧны асланым дирижабльяс. Ленинлӧн пророчествоыс збыльмис. Ми босьтчим вӧчавны ассьыным дирижабльяс да регыд Сӧветъяслӧн страна
СССР-лӧн зэв ыджыд да паськыд местаыс. Мед эськӧ пыр вӧлі йитӧдыс культурнӧй центръяслӧн ылын, бокиса местаясыскӧд, колӧ став пӧлӧс туйясӧн ветлӧмсӧ паськӧдны. Миян туйясыд абу на тырмымӧн, ӧдйӧ да кокньыда кутны связь огӧ на вермӧ, уна районъяс дыр кежлӧ вонас воштылӧны йитӧдсӧ асланыс административнӧй да кӧзяйственнӧй центръяскӧд, сэсся ӧд миян уна на тӧдмавтӧм да омӧля тӧдмалӧм районъяс эмӧсь и. Ставыс тайӧ тшӧктӧ пыр жӧ босьтчыны ӧнія техника ногӧн пуктыны быдпӧлӧс туйяс. А миян Сӧвет Союзын абу на став пӧлӧс сообщенньӧыс бура лӧсьӧдӧма. Медбӧръя кадӧдзыс ёна на омӧля видзӧдлісны дирижабль вылын ветлӧм вылӧ. А дирижабль вылын ветлӧм, йитӧд кутӧм уна боксянь позьӧ лыддьыны
Дирижабльыс баллонысь, чери формаа, дженьыд тупӧй юра да кузь ёсьмӧм бӧжа. Баллонас бӧжас крепитӧма стабилизаторъяс креста плоскосьтъясӧн да сійӧ кутӧ сынӧдас дирижабльсӧ вертикальнӧй ногӧн бергӧдчӧмысь. Дирижабль кутчысьӧ сынӧдас, оболочкасӧ тыртӧма сынӧдсьыс кокньыдджык газӧн да. Карабнас веськӧдлӧны рульясӧн. Найӧс лӧсьӧдӧма оболочка помас, бӧрас ӧтлаалӧма тросъясӧн (цинк снасьтъясӧн) штурвалъясыскӧд. Гондоласяньыс и веськӧдлӧны. Газнас дирижабль кыпӧдчигӧн либӧ увлань лэччигӧн веськӧдлӧны сідз жӧ гондоласяньыс газӧвӧй да воздушнӧй клапанъясӧн. Веськӧдлӧны дирижабльнас (кодарӧ лэбзьыны, лэччыны-ӧ, кыпӧдчыны вылӧджык) горизонтальнӧй да вертикальнӧй рульясӧн. Горизонтальнӧй рульнас веськӧдлӧны кыпӧдчигас да лэччигас, вертикальнӧй рульнас — кодарӧ лэбзьыны. Кымын вылӧ качӧдчас дирижабльыс, сымын сійӧ ыдждӧ, польдӧ, сэні сынӧдыс кизьӧрджык да, дирижабль пытшса газыс ёнджыка сэсся паськалӧ да. Мед баллоныс оз пот, пытшсьыс лэдзӧны мыйтакӧ газсӧ. Кымын вылӧ сынӧдас кыпӧдчӧ дирижабльыс, сымын уна балласт дирижабль вывсьыс шыблавсьӧ. Балластсӧ дирижабль вылас босьтӧны быд лэбзигӧн. Балластыс лыаысь, ваысь. Ваыс бурджык сійӧн, лыаыс моторъясас веськавны вермас да. Вылӧ сынӧдас качӧдчылӧм да газсӧ лэдзӧм дирижабльыс бӧр улӧ лэччигас вежӧ ассьыс формасӧ да вермас шӧри орны (жугавны). Сы понда, медым кутны важ формасӧ оболочкалысь, эм нарошнӧ приспособленньӧ — оболочка пытшкас пуктӧма неыджыд баллончик да трубкаӧн (шлангӧн) ӧтлаалӧма воздушнӧй вентиляторкӧд да сійӧн позьӧ баллонас качайтны сынӧдсӧ да сідзӧн кутны оболочкаыслысь важ формасӧ. Сідзи, рульясӧн, балластӧн, а кор ковмас, газсӧ лэдзӧмӧн, пилот веськӧдлӧ дирижабльӧн. Эмӧсь
Небыд дирижабльясыслӧн оболочкаыс матерйӧысь да тыртӧма сійӧс газӧн. Гондолаыс ӧшӧдчысьӧ оболочкаас. Небыд дирижабльясыд абу зэв ыджыдӧсь йӧрышнас (10 000 кубическӧй метрысь абу ыджыдджыкыс), дай абу ыджыд вына моторыс налӧн. Оз жӧ ӧдйӧ и лэбав, сӧмын дерт любӧй курьерскӧй поезд дорысь ёна ӧдйӧджык мунӧ (лэбзьӧ). Оз уна лэпты и грузтӧ, дай пуксьывтӧг оз ёна дыр лэбзьы. Сы понда татшӧм дирижабльясыд оз шогмыны кузя (ылӧ) лэбалӧм вылӧ да грузъяс кыскалӧм вылӧ. Небыд дирижабльяссӧ лӧсьӧдӧны агитация нуӧдӧм понда да спорт вылӧ, посни могъясӧн неылӧ лэбавны, а медсясӧ сы вылын да сы дінын гырысь дирижабльяс вылын лэбавны-веськӧдлыны йӧзӧс велӧдӧны. Татшӧм системаа дирижабль вӧлі миян «Московский Химико-Резинщик», коді лэбаліс 1926-ӧд восянь 1928-ӧд воӧдз да «Комсомольская правда», коді лэбаліс таво ар Мӧскуа районын да Мӧскуа весьтын. Тайӧ кыкнан дирижабльсӧ лӧсьӧдіс да стрӧитіс ӧти морт — инженер П. В. Фомин. Найӧ торъялӧны со мыйӧн: ӧти дирижабльсӧ вӧчӧма заводын, сылӧн моторыс «Фиам», 105 вӧв вына, а «Комсомольская правда» дирижабльсӧ вӧчӧма эськӧ заводын жӧ, сӧмын сійӧс вӧчисны Высшӧй агромеханическӧй школаысь велӧдчысьяс (студентъяс), моторыс талӧн ЮМВ. — 185 вӧв вына. «Комсомольская правда» дирижабльыс ыджыдджык моторыс понда «Московский Химико-Резинтшик» дорысь ӧдйӧджык лэбалӧ дай веськӧдлынысӧ кокньыдджык. Кык во чӧжнас кӧ «Московский Химико-Резинтшик» лэбзьыліс кызь нёльысь, «Комсомольская правда» кык тӧлысьӧн лэбзьыліс комынысь, а условйӧыс талӧн волі омӧльджык: омӧль местаын дай некутшӧм вевттьӧдтӧг сулаліс дирижабльыс, аслас командаыс эз вӧв, газсӧ да мукӧд коланторъяс судзӧдӧм эз вӧв бура пуктӧма. Тайӧ кык дирижабль вылас лэбалӧмыслӧн опытыс петкӧдліс, мый татшӧм ичӧт йӧрыша дирижабльясыс оз сувтны донаӧсь дай конструкция сертиыс прӧстӧйӧсь, да позьӧ бура используйтны лэбалысьяссӧ (лётнӧй составсӧ) да обслуживающӧй персоналсӧ (командасӧ).
Джынвыйӧ чорыд дирижабльыс небыд системаа дирижабльсьыс торъялӧ сӧмын сійӧн, мый оболочка пытшкас улысяньыс кузялаыс мунӧ металлическӧй форма, шусьӧ сійӧ кильӧн. Йӧрышсӧ ыдждӧдігӧн кильыс отсалӧ сьӧктасӧ ӧткодяджыка лӧсьӧдны дирижабль оболочка пасьталаыс. Сэсся гондоласӧ позьӧ крепитны киль бердас, а сідзкӧ и оболочка бердас да сынӧдыс озджык сэтшӧма паныдав лэбзигас, дирижабльыс ӧдйӧджык вермӧ лэбзьыныс. Сыысь кындзи, небыд дирижабльяс дорысь тайӧ йӧрышнас ыджыдджык, дай моторсӧ позьӧ сувтӧдавны ыджыдджыкӧс, вынаджыкӧс, а сідзкӧ и дирижабльыс вермӧ лэбзьыны ӧдйӧджык. Джынвыйӧ чорыд карабыслӧн оболочкаыс (кышыс) небыд караблӧн моз жӧ вӧчсьӧ наросьнӧ сы вылӧ вӧчӧм прорезиненнӧй матерйӧысь (перкальысь) да сійӧ оболочкаыс ас вылас кутӧ став сьӧктасӧ. Джынвыйӧ чорыд карабъяс пиысь позьӧ индыны «Италия» дирижабль вылӧ. Вӧчӧма вӧлі сійӧс инженер Нобиле планъяс серти. Италия вӧчліс
Конструкция сертиыс чорыд караб ёна торъялӧ вылынджык индӧм системаясысь.
Немечьяслӧн
Дирижабльяс тані вермасны сетны вывті ыджыд отсӧг. Висьталам тані сӧмын медтӧдчанаяссӧ да сы серти сэсся позьӧ нин гӧгӧрвоны дирижабльлысь коланлунсӧ. Ми висьтавлім нин, мися небыд да джынвыйӧ чорыд дирижабльяс медсясӧ вӧчавсьӧны велӧдчӧм вылӧ. Дерт и найӧ вермӧны жӧ лэбавны кутшӧмсюрӧ торъя заданньӧясӧн. Со Нобиле лэбзьыліс Войвыв полюс пыр, «Московский Химико-Резинтшик» лэбзьыліс Ленинградсянь Тверӧ да «Комсомольская правда» — Мӧскуасянь Курскӧ. Уна груз лэптӧмыс понда, ылӧ лэбзьыны вермӧмысла, гырысь чорыд дирижабльяс, пассажиръясӧс новлӧдлӧмысь кындзи, вермасны грузъяс новлыны. Дирижабльясӧн позьӧ йитчыны прӧмысъяскӧд, найӧс снабжайтны, сэтысь прӧдукциясӧ нуавны, кӧні абу матынӧсь кӧрт туйяс; ёна бокиса местаясӧс снабжайтны дирижабльнас сэтчӧ лэбалӧмӧн; ылын местаясӧ пошта нуны-вайны; видз-му овмӧсын вредительяскӧд вермасьӧм нуӧдны; вӧр сотчӧмъяскӧд вермасьны; тӧдмавтӧм местаясын аэросъёмкаяс вӧчны; чери кыян прӧмысъясын отсӧг сетны, изысканньӧяс нуӧдан партияяслы отсӧг сетны, найӧс снабжайтны, накӧд йитӧд кутны дирижабль пырыс; экспедицияяслы колана отсӧг сетны да уна мукӧд могъяс на нӧшта вермасны нуны дирижабльяс. Со мый вермӧны сетны дирижабльяс миян народнӧй овмӧслы. Дерт тані ми эг на ставсӧ висьталӧ. Вайӧдам ӧти пример. Ӧні ёна мунӧны лӧсьӧдчан уджъяс Войвыв ыджыд туй (Великий северный путь) вӧчӧм кузя; сэні лоӧны и кӧрт туйяс и ва туйяс, и
Торйӧн сувтлам, мый вермӧ сетны дирижабль полярнӧй странаяс да асыв-войвыв местаяс тӧдмалӧм кузя. Миян полярнӧй странаяс ӧнӧдз на омӧля тӧдмалӧма. Омӧля тӧдмалӧмыс медсясӧ лои со кутшӧм помкаяс понда: Арктика кузя муннысӧ
Дирижабльяс вӧчӧмын техника да экономика боксянь водзын мунысь странаяс серти ми ёна колим бӧрӧ. Народнӧй овмӧсын реконструкция нуӧдӧмыс тшӧктӧ Сӧвет Союзын кыпӧдны да лӧсьӧдны техника боксянь вермана став сикас туйяссӧ, транспортсӧ. Ёна колӧ босьтчыны и дирижабльяс лӧсьӧдан уджӧ. Дирижабльяс стрӧитӧмын миян опытыс пӧшти абу на. Со кутшӧм дирижабльяс ми вӧчим ӧнӧдз:
Кутшӧм лэбалан карабъяс Кор вӧчӧма (во) Ыджыд-ӧ йӧрышнас Ӧдйӧ-ӧ лэбзьӧ часнас Уна-ӧ груз лэптӧ (тонна лыдӧн) Красная Звезда 1919/20 10.000 63 3,7 VІ Октябрь 1923 1.700 60 0,5 Химик-Резинщик 1925 2.500 55 0,9 Комсомольская Правда 1930 2.500 70 0,9139
Став тайӧ дирижабльясыс «Комсомольскӧй правда» кындзи дугдісны нин лэбалӧмсьыс, дай найӧ вӧлісны сӧмын велӧдчыны вӧчӧм карабъясӧн, на вылын ылӧджык груз ли, йӧзӧс новлӧдлыны эз позьлы, на пиын вӧліны ставыс небыд да ичӧт вына дирижабльяс. Гӧгӧрвоана: миян водзын сулалӧ ӧні зэв сьӧкыд да ыджыд удж дирижабльяс стрӧиталӧм кузяыс. Миянлы ковмас дирижабльяссӧ вӧчӧмыскӧд тшӧтш и велӧдчыны, велӧдчигмозыс стрӧитны. Дерт дирижабльяссӧ стрӧитӧм кузяыс миянлы колӧ босьтны Рытыввыв странаяслысь бур опытсӧ. Миянлы колӧ босьтчыны вӧчавны уна груз лэптысь, дыр да ӧдйӧ лэбавны вермысь дирижабльяс. Сідз жӧ ковмас миян видзӧдлыны бурджыка, медым дирижабльясыс дырджык эз киссьыны да жугавлыны; сы могысь корсьны бур выль материалъяс дирижабльяссӧ вӧчавны. Паськыдджыка колӧ сувтӧдны проектируйтчан удж да цельнометаллическӧй дирижабльяс вӧчӧм. Та кузя босьтны ставсӧ, мый позьӧ, изобретатель К. Э. Циолковскӧй уджъясысь, гижӧмъясысь. Дирижабльяс вӧчалӧмыд миянлы выль, ыджыд да зэв ответственнӧй удж. Колӧ та дінӧ кутчысьны ёна видзчысьӧмӧн, мед эз лоны гырысь ӧшыбкаяс. Дирижабльяс стрӧитӧмӧн Совет Союзса уджалысь йӧз зэв ёна интересуйтчӧны; сӧветскӧй общественносьт, Осоавиахим общество тайӧ уджас ёна отсасьӧны. Тайӧс артыштӧмӧн ми збоя вермам шуны: кӧть и сьӧкыдторъяс кутасны паныдасявны, кӧть и ыджыд уджыс, дирижабльяс стрӧитӧм ми вермам нуӧдны.
Ёртъяс! Ленинскӧй партия веськӧдлӧм улын, большевикъяс чорыдлунӧн классӧвӧй враглысь да сійӧ агентуралысь — оппортунистъяслысь паныдалӧмъяссӧ да сьӧкыдторъяс бырӧдӧмӧн Сӧвет Союзса рабочӧй класс ыджыд вынӧн тэчӧ социализм общество. Вит вося планлысь вывті ыджыд программасӧ рабочӧй класс аслас ыджыд кыпыдлунӧн, социалистическӧй ордйысьӧм пыр да ударничество пыр нуӧдӧ олӧмӧ нёль воӧн, а решающӧй участокъясас 3 - 2½ воӧн. Тайӧ воас лоӧ эштӧдӧма социалистическӧй экономика фундамент лӧсьӧдӧмсӧ, рабочӧй класс энтузиазмӧн пӧртӧ олӧмӧ «босьтны ас киӧ техника» партиялысь лозунгсӧ, тышкасьӧ историческӧй мог — 10 воысь не дырджыкӧн вӧтӧдны дай панйыны техника да экономика боксянь медводзын сулалысь капиталистическӧй странаясӧс — олӧмӧ нуӧдӧм вӧсна. ССРС-ын рабочӧйяслӧн да уджалысь йӧз массалӧн вӧвлытӧм кодь кыпыдлуныс, водзмӧстчӧмыс тайӧ историческӧй могсӧ олӧмӧ нуӧдӧмыс вӧсна, большевистскӧй ӧдъяс вӧсна тышкасьӧмын зэв бура тыдалӧ сӧветскӧй дирижабльяс вӧчалӧм кузя кампанньӧясысь. Тайӧ кампанньӧясыс мунӧны став Сӧвет Союз пасьта вӧвлытӧм кодь зэв кыпыда. ССРС-ын рабочӧй массаяс, колхозникъяс да уджалысь йӧз сьӧлӧмысь воча шыасисны ССРС-са Осоавиахим союз ЦС чукӧстчӧм вылӧ сӧветскӧй дирижабльяссӧ вӧчӧм кузя. «Дирижабль лун» нуӧдӧмыс быдлаын кыпӧдіс сӧветскӧй дирижабльяс вӧчӧм кузя рабочӧйяслысь да уджалысь йӧзлысь водзмӧстчӧмсӧ, босьтчанлунсӧ. Ленин ёрт пӧшти 17 во сайын, Швейцарияын эмиграция дырйи, висьталіс збыль вылӧ пророческӧй кывъяс: «Виччысьлам, кор миян лоӧны асланым дирижабльяс». Ленин ёртлысь заветсӧ олӧмӧ нуӧдӧм кузя, мӧскуаса уна гырысь заводъяс («Электрозавод», «Динамо», «Каучук», «Илличлӧн завод», «Серп и молот» да мук.) лэдзисны лозунг вӧчны дирижабльяслысь Ленин нима эскадра. Гӧрд столицаса рабочӧйяслысь водзмӧстчӧмсӧ да заводитчӧмсӧ пыдди пуктӧмӧн ССРС Осоавиахим союзлӧн ЦС примитіс решенньӧ лӧсьӧдны дирижабльяслысь Ленин нима эскадра со кутшӧм дирижабльясысь: «Ленин», «Сталин», «Старый большевик», «Правда», «Клим Ворошилов», «Осоавиахим» да «Колхозник». Юра дирижабль лоӧ «Ленин». Сӧветскӧй дирижабльяс стрӧитӧм кузя став организацияясыслысь став ӧнӧдз мунан уджсӧ ӧтувтны тайӧ лозунг улас. Ассьыс «Осоавиахим» дирижабльсӧ тшӧтш сюйӧмӧн, код вылӧ чукӧртӧма нин 3 млн. шайтысь уна, Ленин нима эскадраӧ, ССРС Осоавиахим союз ЦС-лӧн президиум аслас став организацияяслысь уджсӧ веськӧдӧ средства чукӧртӧмӧ «Дирижабльяслысь Ленин нима эскадра вӧчӧм» лозунг улын. ССРС-са Осоавиахим союз ЦС-лӧн президиум шыӧдчӧ став организацияяс бердас, кодъяс чукӧртӧны средство «Правда», «Клим Ворошилов», «Колхозник» дирижабльяс вылӧ, мунны сійӧ пример бӧрсяыс да веськӧдны ассьыс став уджсӧ «Дирижабльяслысь Ленин нима эскадра лӧсьӧдан» лозунг улын средство чукӧртӧм вылӧ. Ёртъяс! Матыстчӧ ставмувывса пролетариатлӧн великӧй вождьлы, Влад. И. Ленинлы чужан луныс — апрель 22 лун да уджлӧн ставмувывса праздник — май 1-я лун. Сӧвет Союзса рабочӧй массаясӧс, колхозникъясӧс да уджалысь йӧзӧс ставмувывса пролетарскӧй солидарносьт ёнмӧдӧм вылӧ, промфинплан да большевистскӧй кӧдза олӧмӧ пӧртӧм дай содтӧдӧн пӧртӧм вылӧ, дорвыв коллективизация нуӧдӧм вылӧ да сы под вылын кулакъясӧс кыдзи классӧс бырӧдӧм вылӧ, страналысь дорйысян вынсӧ да Гӧрд Армияӧс ёнмӧдӧм вылӧ мобилизуйтӧмӧн, пасъям тайӧ лунъяссӧ — апрель 22-ӧд да май 1-ӧд лунъяссӧ — предприяттьӧяс вылын, совхозъясын, МТС-ясын, колхозъясын да ӧтувтчытӧм гӧль да шӧркоддьӧма олысь крестьяна пӧвстын массӧвӧй кампанньӧ нуӧдӧмӧн — сійӧ кампанньӧ дырйиыс тӧдмӧдам кутшӧм значенньӧыс дирижабльыслысь Ленин нима эскадра лӧсьӧдӧмыслӧн да сы вылӧ средствосӧ чукӧртӧмыслӧн. Социалистическӧй ордйысьӧм паськалӧмлы кык во тырӧмсӧ пӧртам сӧветскӧй дирижабльяс стрӧитӧм кузя став кампанньӧсӧ вылынджык тшупӧд вылӧ лэптан воропӧ. Нуӧдам кампанньӧсӧ «Дирижабльяслӧн Ленин нима эскадра» единӧй лозунг улын. Фабрикъясса, заводъясса, совхозъясса МТС-сса рабочӧйяс, колхозникъяс, колхозӧ ӧтувтчытӧм гӧль да шӧркоддьӧма олысь крестьяна, водзмӧстчӧмӧн участвуйтӧй дирижабльяслысь Ленин нима эскадра лӧсьӧдӧмын! Тайӧ кампанньӧсӧ нуӧдӧм кузя да средствояс чукӧртӧм кузя паськӧдӧй социалистическӧй ордйысьӧм бригадаяс костын, цехъяс костын, заводъяс костын, сиктъяс да грездъяс костын. ССРС-ын олысь став ас сёрниа йӧзъяс! Босьтӧй тӧд вылӧ, мый дирижабль центрсянь ылын бокиса национальнӧй йитӧд кутан зэв вына ӧруддьӧ да мобилизуйтӧй уджалысь йӧзлысь вниманньӧсӧ дирижабльяслысь Ленин нима эскадра лӧсьӧдӧм вылӧ. Организацияяс да Осоавиахимса шленъяс! Лоӧ водзмӧстчысьясӧн, босьтчысьясӧн дирижабльяслысь Ленин нима эскадра лӧсьӧдӧмын. Партийнӧй организацияяс туйдӧдӧм улын мобилизуйтӧй рабочӧй массалысь, колхозникъяслысь да уджалысь йӧзлысь водзмӧстчӧмсӧ дирижабльяслысь Ленин нима эскадра лӧсьӧдӧм вылӧ. Сӧветскӧй дирижабльяс вӧчӧм кузя кампанньӧыс мед вӧлі йитчӧма ставмувывса пролетарскӧй революция вождь да Коминтерн лӧсьӧдысь В. И. Ленин нимӧн да та боксянь сылысь заветсӧ нуӧдӧмӧн. Нуӧдам олӧмӧ Ленинлысь историческӧй кывъяссӧ: «Миян лоӧны асланым дирижабльяс!» Дирижабльяслӧн Ленин нима эскадра кутас лэбавны Сӧветъяс страна
@book{10024_67289,
author={Ассберг, Ф.},
year={1931},
title={Дирижабль овмӧс кыпӧдан удж вылын},
url={http://fennougrica.kansalliskirjasto.fi/handle/10024/67289},
note={Scanned in the National Library of Finland's Fenno-Ugrica project. Processed and proofread by FU-Lab. Selected and organized into Written Komi Corpus: Fenno-Ugrica collection by Niko Partanen.}
}