Став челядь миян странаын тӧдӧны Климент Ефремович Ворошиловӧс, Советскӧй Союзса маршалӧс, Оборона кузя Народнӧй Комиссарӧс. Тӧдӧны сійӧс и радейтӧны. И, дерт, кӧсйӧны тӧдны сы йылысь дзик ставсӧ.
Кыдзи сійӧ оліс ичӧтдырйиыс? Кыдзи сійӧ лои большевикӧн? Кыдзи лои Краснӧй Армияса командирӧн? Кыдзи нуӧдіс бойӧ миянлысь армияясӧс белӧйяслы паныд? Кыдзи вермывліс врагъясӧс? И мый вӧсна получитіс сійӧ орденъяссӧ, кодъяс сылӧн дзирдалӧны морӧс вылас, кор первомайскӧй парад дырйи сійӧ петас аслас вӧв вылын Московскӧй Кремльса Спасскӧй башня важ воротаысь?
Медым висьтавны кӧть медся главнӧйтор йывсьыс, мый лолывліс Ворошилов ёртлӧн замечательнӧй олӧмас, ковмас не ӧти кыз книга. Дженьыдик висьтӧ ыджыд мортлӧн олӧмыс оз тӧр.
Тайӧ жӧ книгаас ми висьталам сӧмын нёль самӧй обыкновеннӧй боевӧй случай йылысь, кодъяс коркӧ, гражданскӧй война лунъясын, вӧвліны фронт вылын Климент Ефремовичкӧд.
Лун и вой мунісны бойяс, лун и вой красноармейскӧй частьяс писькӧдчисны рытыввывлань, Волгалань, Царицын карлань (ӧні сійӧ шусьӧ Сталинградӧн). Туйыс вӧлі сьӧкыд, белӧйяс потшисны быд боксянь. Быдлаысь кыліс винтовкаяслӧн трачӧдчӧм, орудиеысь лыйлӧм, взрывъяслӧн грымгӧм…
И друг, кор миян войскаяс ас водзсьыныс ылысь аддзисны неыджыд казацкӧй сикт, Пятиизбеннӧй станица, ставыс гӧгӧр виччысьтӧг лӧнис. Ни горзӧмъяс, ни лыйсьӧмъяс. Враг быттьӧ сыліс кытчӧкӧ. Кытчӧ сійӧ воши? Кытысь лэбыштас выльысь? Некод оз тӧд!
Война вылын татшӧм гӧгӧрвотӧмыс лёкджык медся ён бойысь. Неприятель страшнӧй, бура кӧ он тӧд, кӧні сійӧ и мый сійӧ вӧчӧ. Колӧ вӧлі ӧні жӧ мунны смелӧй разведкаӧ, воӧдчыны ылі пемыд посёлокӧ, тӧдмавны, оз-ӧ дзебсясь сэні враг. Тайӧ вӧлі вывті опаснӧй могӧн, но коланаӧн.
Решитісны ыстыны разведкаӧ броневичок — пулемёта бронированнӧй боевӧй автомобиль. Броневик вӧлі важ да жугласьӧм, но мӧдтор нинӧм кипод уланыс эз вӧв.
Эрд вылӧ петігӧн лои известнӧ, мый броневикса командирӧн мунӧ армияӧн командуйтысь Климент Ефремович Ворошилов. Тыдалӧ, разведкаыс сійӧ луннас вӧлі сэтшӧм важнӧй делӧӧн, мый Ворошилов решитчис мунны ачыс.
Броневик ӧдйӧ муніс паськыд восьса эрд вывсӧ, коді торйӧдіс краснӧй боецъясӧс ичӧтик сиктысь, да зэв ӧдйӧ пырис посёлокас. Главнӧй уличаыс сылӧн вӧлі куш. Но врагъяс вермисны дзебсьыны бокиса переулокъясас.
Одсӧ чинтытӧг, шоферыс машинасӧ веськӧдіс ӧти татшӧм переулокӧ, коді вӧлі зэв крутӧя кежӧ. Но ӧдва на машинаыс воис бергӧдчанінӧдзыс, кыдз шоферыс став вынсьыс кутчысис тормоз дінас.
Сійӧ пыр жӧ гӧгӧрвоис, мый лоис лёктор. Переулокыс помасис тупикӧн. Мӧд петанін сэтысь эз вӧв. Сэні, переулок помас, пу заборъяс дінӧ домавлӧмаӧсь седлӧа казацкӧй вӧвъясӧс. А став ӧдзӧсъяссьыс, воротаяссьыс, калиткаяссьыс мотор шум вылӧ котӧртісны нин вооружитчӧм йӧз. Казакъяс! Белӧйяс!
Шоферыс сувтӧдіс машинасӧ. Чужӧмыс сылӧн лои мел кодь еджыд.
— Мый тэ вӧчан? Мыйла тормозитін? — горӧдіс Ворошилов.
— Векни! Мунігмозыс он тӧр бергӧдчыныс, командир ёрт!
Сійӧ эз на удит шуны тайӧс, кыдз казакъяс горзігтырйи уськӧдчисны машиналань. И пыр жӧ броневик пытшкас пондіс шумитны, тратшкакывны да чеччавны: тайӧ мӧдіс уджавны краснӧйяслӧн дзик ӧти пулемёт.
— Ага! Эз кажитчы! Водінныд пуляяс улӧ, бандитъяс?
Шоферыс паръяссӧ курччӧмӧн тракнитіс задньӧй ходлысь рычагсӧ.
— Ох, командир ёрт, беда!.. Задньӧй ходыс портитчис… Крукасис мыйкӧ. Не петны миянлы.
Казакъяс пыр жӧ гӧгӧрвоисны, мый броневикыс сибдіс.
— Мый? Сюринныд краснӧй чӧртъяс?.. Ну, ӧні ми тіянӧс!
И вот найӧ шыбласьӧны нин канаваӧ, кыссьӧны турун
Шоферыс, том зонка на, дзикӧдз растеряйтчис.
— Мый вӧчны? Командир ёрт? Кыдз лоны? Вошим ми, — шӧпкӧдіс сійӧ.
Чорыд киыс Ворошиловлӧн усис сылы пельпом вылас.
— Да мый тэ, друг, мый тэ! Мыйысь повзин. Кутчысь чорыдджыка. Видлы, вермас лоны, кӧть неуна машинаыс босьтас бӧрлань? Давай, давай, бергӧдчы ньӧжйӧникӧн… Да эн пов, нинӧм на страшнӧйыс абу! Лыйлам, чеччыштам! Пыр жӧ!
Быдӧн тіян пиысь аддзыліс, кыдзи бергӧдчӧ векни переулокын либӧ ӧшинь улын сьӧкыд грузовик. Таысь ӧдйӧ некыдз он вӧч. Воськов водзӧ, воськов бӧрӧ… Неуна шуйгавылӧ, неуна веськыдвылӧ… Кык метр водзлань, кык бӧрлань и бара метрджын веськыдвылӧ… Минута, мӧд, коимӧд…
Тадз вӧлі и ӧні.
А пуляясыс тайӧ минутаясас зэрӧн киссис, сплошнӧя. А казакъяс турун
— Эх, сӧмын мед эз гӧгӧрвоны котӧртны мӧдар боксяньыс. Сӧмын эськӧ мед эз думыштны орӧдны туйсӧ. Кодйыны туй вомӧныс канава либӧ тыртны сійӧс керъясӧн… Сэки ставыс вошӧ! Ещӧ кӧ куим минута… Ещӧ кӧ кык… Ещӧ ӧти…
Пулемёт шыблаліс нин медбӧръя очередъяс. Сійӧ мытшасис. Патронъяс бырӧны нин. Броневикын лои терпитны позьтӧм жар. Ворошилов лыйліс маузерысь векньыдик боевӧй щельяс
— Сӧмын эськӧ патрон мед тырмис, мед сӧмын удитны… А ну, ну, ерт! Вай жӧ, вай ещӧ неуна! Спокойнойджыка! Ещӧ ӧтчыд… Ну… Ну!
И со, медбӧрын машинаыс бергӧдчис. Осторожнӧ, дзик канава весьтас ӧшӧдчӧмӧн, сійӧ муртса крукасьыштіс кос сёя туй бокас шуйга кӧлесанас… И мӧдіс! Да, ёртъяс, мӧдіс, мӧдіс!
Боевӧй башняыс броневик выліас, дзик шлёма богатырь юр кодь, скӧра бергӧдчис бӧрлань.
— А ну, радейтана другъяс, босьтӧй медбӧръя пуляяс. Вот тіянлы, вот, вот, вот!!!
Суматоха дырйиыс белӧйяслы и юрас эз волы броневик тылӧ котӧртны, орӧдны сылы бӧр мунан туйсӧ. Туйыс вӧлі восьса! Рада горӧдіс киргысь сирена. Броневик, кыдз вӧля вылӧ мынӧм домйыв вӧв, ставнас чурмуні, бӧръя кӧлесаяснас ылӧ шыблаліс кос турунъяс, бус, чагъяс и ӧдӧбтіс главнӧй улича вылас, асланыс йӧз дорӧ.
Уджыс вӧлі вӧчӧма. Краснӧй войскаяс ӧні зэв бура тӧдісны, кытчӧ сувтіс налӧн врагыс! А бойын тайӧ медся колана. Кык час мысти дзебсьӧм белӧйясӧс вӧлі вӧтлӧма хуторысь.
Татшӧм первой случай сы пиысь, мый йылысь ме кӧсъя тіянлы висьтавны.
Мӧд случай вӧлі нин Царицын дорын, Волга вылын.
Белӧйяс, краснӧӥяс бӧрся локтіг, пӧшти дзик матыстчисны Царицын дорӧ, окружитісны найӧс кольчаӧн куимнан боксяньыс. Белӧйяс батарея пиысь ӧти — нёль пушка да сё салдат гӧгӧр — сувтіс бойсӧ виччысьны степас, пригороднӧй сиктъяс сайӧ.
Водз асывнас белӧйяс штабысь тайӧ батареяӧ скачитіс верзьӧма вӧла. Сійӧ вайис приказ: лоны дасьӧн наступление кежлӧ. Батареясӧ видзӧдлыны лӧсьӧдчис локны командуйтысь — скӧр да лёк генерал.
Батареяын кыптіс страшнӧй ноксьӧм. Батареяса командир сетіс чорыд приказ ичӧтджык чинъяслы, салдатъяслы, — паськӧмъяс лючки лӧсьӧдны, чиститны лыаӧн кизьяс, тасмаяс вылысь пряжкаяс. Господа офицеръяслы лоны военнӧй видаӧн, бодрӧйӧн.
Мед страшнӧй генерал эз скачит аддзывтӧг, вахмистр Владюковлы вӧлі тшӧктӧма пыр пукавны вӧв вылын матысса мыльк йылас да видзӧдны туй вывсьыс — оз-ӧ лок.
Вахмистр вӧлі ыджыд рыжӧй детина. Пӧт, кыз гнедӧй вӧв лайкмунӧма вӧлі сы сьӧкта улын. Мыльк йылас вӧрзьытӧг сулалысь усъяса всадник ылысяньыс вӧлі дзик кутшӧмкӧ памятник кодь.
Вот, медбӧрти, сійӧ лэптіс кисӧ да, вӧвсӧ швичкӧмӧн, скачитіс водзӧ. Сійӧ аддзис: ылісянь степь кузя бус тшын локтіс батареялань военнӧй лӧз машина. Вот сійӧ здук кежлӧ сувтліс туй вылас, вот веськӧдчис сысянь турун вылӧ, сэсся, друг крута бергӧдчӧмӧн, бара мӧдӧдчис батареялань, но мӧдӧдчис мыйлакӧ задньӧй ходӧн.
Вахмистр Владюков гӧнитіс сылы паныд. Сійӧ, дерт, эз вермы кывны, сійӧ кадын мый сёрнитісны найӧ, кодъяс мунісны автомобиляс.
— Валит вай задньӧй ходӧн, Цыбаненко! — шуис ӧти на пиысь. — Тадз осторожнӧйджык лоӧ. Воӧдчим нин ми ёна ылӧдз. Код тӧдас, кодлӧн тайӧ батареяыс: миян или белӧйяслӧн.
Владюков здук кежлӧ сувтліс, ки
„Квайтӧн, буракӧ, локтӧны. Военнӧйяс, — думыштіс сійӧ. — Сійӧ — генерал! Его превосходительство!"
Скачитіс дзик матӧ, сійӧ мичаа сувтӧдіс вӧвсӧ, бура кияссӧ пуктіс фуражка кӧзырӧк дінас, восьтіс вомсӧ, медым гораа приветствуйтны генералӧс, и тӧкӧтьӧ седлӧ вывсьыс эз усь:
“Мый татшӧмыс? Мый? Мый?”
Автомобильын пукалысь йӧзлӧн фуражкаяс вылас вӧліны гӧрд звездаяс. Краснӧйяс!
Вахмистр кыскӧ вӧлі кабурсьыс нагансӧ… Но сёр нин вӧлі: сійӧ, коді машинаас пукаліс ставсьыс водзын, шоферкӧд орччӧн, пыр жӧ чургӧдіс увлань ӧшӧдчӧм винтовкасӧ. Степь кузя юркнитіс лыйӧм шы…
Вахмистрлы быттьӧ керйӧн юрас кучкис. Домповодсӧ лэдзӧмӧн, вахмистр сьӧкыда бухмуні му вылӧ. Повзьӧм вӧв мӧдӧдчис кык кокйыв да сэсся зэв ӧдйӧ седоктӧг скачитіс степь кузя. Батареяын пыр жӧ ставныс гӧгӧрвоисны, мый лоис. Места вывсьыс вӧв вылын вӧрзьӧдчисны морт вит, пыр жӧ зэв ӧдйӧ скачитісны машиналань. Кыптіс полошуйтчӧм.
— Пулемёт! — равзісны да котралісны белӧйяс. — Ӧдйӧджык! Татчӧ! Восьтыны би машина кузя! Эх, мунасны! Ӧдйӧджык!
Лӧз автомобиль эз на вӧв ылын, но лыйлыны сыӧ пыр жӧ эз кут позьны. Найӧ да батарея костын гӧнитісны нин асланыс йӧз, белӧйяс. Заводитан лыйлыны — ассьыным виан. Мый тан вӧчны?
Верзьӧма вӧлаяс, пельпом вывсьыс винтовкаяссӧ босьтігтыр, мый вӧлі выныс мунісны машина бӧрся. Но регыд найӧ пондісны вӧвъяссӧ кутны, сувтӧдны — и абу шензьӧдана: зэв ӧдйӧ мунысь автомобильсянь лыйлісны промахтӧг. Ӧти морт увлань юрӧн уси вӧв вывсьыс. Мӧдӧс ранитчӧм вӧв таляліс ас улас. Куимыс тамашитісны вӧвъяссӧ: а но, мед мунӧны!
И лӧз машина вывса буса кымӧрыс саялі ылӧ… Стычкасянь неылӧ муныштӧм бӧрын, кык мыльк костӧ, юкмӧс дорӧ, машина сувтіс. Шофер кватитіс брезентӧвӧй ведра да котӧртіс вала: моторыс вермис вывті шонавны. Асъя степь вылын кыліс приятнӧй дук: курыд, свежӧй — тшынӧн, турунӧн.
Шондіыс вылӧ нин вӧлі кыпӧдчӧма. Небесаыс лои чистӧй да лӧз. Сӧмын ылын веськыдвылын, му да небеса ӧтлаасянінас (горизонтас), шлывгис кык ыджыд сьӧдгӧрд кымӧр. Тайӧ сотчисны кутшӧмкӧ матыса станцияяс, кодъяс ӧзйӧмаӧсь белӧйяс снарядъясысь.
Взволнованнӧй пассажиръяс сералігтыр чеччыштісны му вылӧ — кокъяснысӧ веськӧдыштны. — Ну, ребята, кутшӧмджык? — шуис старшӧйыс. — Чеччылінныд-ӧ, а?
— Чеччыштім, Климент Ефремович, — радаа да ӧтвылысь вочавидзисны спутникъяс. — Но век жӧ, командарм ёрт… Тадзи ӧмӧй позьӧ? Рискуйтанныд ті ёна: а но — виисны кӧ?
Ворошилов нетшыштіс турунтор, чабраліс сійӧс киас, исыштіс, нюммуні.
— Чудакъяс ті, ёртъяс! — шуис сійӧ степас ыліӧ видзӧдігтыр. — Кыдз нӧ обстановка тӧдмалан рисктӧгыд?
Вот гӧгӧртім ветымын верст гӧгӧр, ӧні и миянлы тӧдса, мый вӧчны.
Сійӧ неуна чӧвмуні, думыштіс, ещӧ ӧтчыд нюммуні.
— Энлӧ, аддзыланныд, кыдз ми найӧс регыд лупитны кутам!
И збыль. Краснӧй частьяс некымын лун мысти вуджисны наступлениеӧ.
Татшӧм вӧлі мӧд случай.
Коймӧд случай вӧлі Воропоново станцияын, неылын сійӧ жӧ Царицынсянь. Вот кыдз тайӧ разын вӧлі делӧыс.
Арын, октябрь тӧлысьын, фронт вылын бара кутісны гремитны орудиеяс. Белӧйяс нӧшта ӧтчыд решитісны пробуйтлыны счастье, воӧдчыны Волга дорӧ.
Ворошилов, кыдз и пыр, эз кӧсйы бойнас веськӧдлыны ылысянь, карсянь. Дас кӧкъямысӧд числӧын штабнӧй вагон сійӧс вайис Воропоново станцияӧ. - Сэні тайӧ лунъясӧ мый вӧчсьыліс нинӧм он тӧд.
Сэкся кадъясын миян эз тырмывлы не сӧмын оружие. Этша вӧлі миян и паровозъясыд. Неыджыд станцияын сы вӧсна вӧлі полнӧй неразбериха. Туй вывъясӧ чукӧрмис кузьысь-кузь зэв уна поезд, унджыкыс пемыдгӧрд рӧма товарнӧй вагонъяс, теплушкаяс. Штаб ӧшиньяссянь тыдалӧны вӧлі налӧн помтӧм рядъясыс. Ӧти теплушкаясын куйлісны раненӧйяс, кодъясӧс сӧмын на вайӧдӧмаӧсь фронт вылысь, кӧні войнас муніс зэв чорыд бой.
Мукӧдъясыс вӧлі дзескыда тыртӧма несчастнӧй пышйысьясӧн. Найӧ пышйисны сійӧ местаясысь, кӧні сэк кӧзяйничайтісны белӧйяс: тайӧ теплушкаясас кызісны пӧрысь старикъяс, ойзісны да ышлолалісны нывбабаяс, чирзісны посни челядь. Стазыс тайӧ вӧлі мирнӧй йӧз, омӧльтчӧм, мудзӧм йӧз, войнаӧн да лёк врагӧн повзьӧдӧм йӧз. Ӧд фронтыс вӧлі зэв матын.
Но век жӧ станцияыс эз вӧв дзик фронт вылас. Сы вӧсна вооружитчӧм красноармеец-боецъяс сэні вӧлі вывті этша.
Дзик луншӧр кадын аслас вагонӧ Ворошилов чукӧстіс ассьыс помощникъяссӧ совещание вылӧ. Карта вылӧ ӧшӧдчӧмӧн краснӧй частьясысь командиръяс решитісны, мый колӧ вӧчны, медым дугӧдны белӧйяслысь наступлениесӧ. Друг ӧшинь сайын быттьӧ струна ори: паськаліс нывбабалӧн отчаяннӧй горӧдӧм:
— Спаситӧй! Спаситӧй! Белӧйяс!
Оз позь опишитны, мый лои водзӧсӧ.
Став вагонсьыс, став теплушкасьыс старикъяс, челядь, нывбабаяс шыбытчисны, быттьӧ йӧйяс, котӧртны эрд вылӧ. Повзьӧмысла юрвежӧръяссӧ воштӧмӧн ставныс найӧ котралісны рельсъяс
— Спаситӧй ! Спаситӧй !
Раненӧйяс, кодъяс вермисны на вӧрнысӧ и кодъяслӧн вӧліны винтовкаяс, тшӧтш жӧ чеччалісны асланыс теплушкаясысь. Ӧтияс бинтуйтӧм киясӧн сюялісны штыкъяс, мукӧдъясыс пиньнаныс восьтісны затворъяс, дасьӧсь донӧн вузавны ассьыныс олӧмнысӧ. Но найӧ вӧліны зэв этшаӧнӧсь!..
Ворошилов да сылӧн штабыс пыр жӧ лоины платформа вылын. Первой коммунистическӧй дивизияса командир, ранитчӧм кока (бинт
Ворошилов видзӧдліс лунвывлань, сылань, кодлань бергӧдчывлісны повзьӧм пышйысьяс. Да, делӧыс вӧлі лёк! Станция гӧгӧр ылӧ степас вӧлі паськалӧма арся куш садъяс, пасьтӧмӧсь, коръястӧмӧсь. И сэн, на сайын, пу увъяс
Мый жӧ ӧні вӧчны? Защита абу. Мунны? Оз позь, оз позь мунны. Позьӧ ӧмӧй кольны враг произвол улӧ тайӧ мирнӧй беззащитнӧй йӧзсӧ, старикъясӧс, челядьӧс да нывбабаясӧс? Вӧлі кӧ эськӧ миян киын кӧть ӧти пулемёт … Но вӧд сійӧ эз вӧв! Сідзкӧ — коли ӧтитор: кувны бойын.
Ворошилов аслас йӧзкӧд воча видзӧдчыліс и, юрнас довкнитӧмӧн, босьтіс пельпом вывсьыс ассьыс вежсьытӧм, любимӧй карабинсӧ, вернӧй ичӧтик кавалерийскӧй винтовкасӧ. Белӧйяс — найӧ вӧлі тыдалӧны кипыдӧс вылын моз — скачитісны овраг дорӧдз, коді воӧ вӧлі степь кузя веськыда станция дорӧ, и ряд бӧрся ряд вошисны сэтчӧ. Кык-ӧ-куим минута мысти найӧ чеччыштасны тайӧ лощинасьыс дзик нин матӧ, вот сэні, эсійӧ кык пу дорас и сэки…
Кодкӧ штабнӧй красноармеецъяс пиысь, бӧрсяньыс матыстчӧмӧн, вӧрзьӧдіс Ворошиловӧс
— Товарищ командир, — ньӧжйӧник вашкӧдіс сійӧ,— тіян вӧвныд бур. Прикажитӧй — петкӧда вӧвтӧ. Пуксьӧй, мӧдӧдчӧй!.. Кыдзкӧ мунанныд.
Чужӧмыс Ворошиловлӧн озйыштіс скӧрпетӧмысла. Сійӧ друг бергӧдчис сылань, коді тайӧс шуис. Сійӧ кӧсйис мыйкӧ вочавидзны и друг… Друг ӧтчыд чеччыштӧмӧн сійӧ уськӧдчис платформа вылӧ. Пулемёт! Сійӧ аддзис пулемёт!
Платформа вылас, пуан ва видзан виж бак дорын, дзик стен дорас сулаліс снаряженнӧй, тыш кежлӧ дасьтӧм пулемёт. - Дерт, сійӧс сувтӧдіс татчӧ охрана, а сэсся, паникаын, ӧтвывъя суматокаын сы йылысь вунӧдісны.
Кык-куим секундаӧн Клим Ворошилов кватитіс пулемётсӧ
Воддза верзьӧмаясыс дзонь вӧв табунъясӧн, чукӧрӧн, шашкаяссӧ лэптӧмӧн лэбисны оврагсянь. Туйыс на водзын беззащитнӧй станцияӧ вӧлі восьса. Нӧшта минута — и найӧ лоӧны тані.
Но сійӧ жӧ здукнас чӧвлунсӧ торкис пулемётлӧн страшнӧя трачкӧм. Командарм кужан киясӧн направитӧм пуляясыс стальнӧй, свинцовӧй веерӧн пырисны мунысь лаваӧ. Куимсё пуля минутаын. Вит секундаын. Аддзытӧм вернӧй смерть!
Белӧй конницаӧс быттьӧ орӧдіс вывті ыджыд бритва. Степыс овраг дінын пыр жӧ тупкысис ичӧтик сьӧд пятноясӧн — виӧмаясӧн, раненӧй йӧзӧн да вӧвъясӧн. Кӧнсюро сы кузя мунісны ылӧ, седлӧ дінас жмитчӧмӧн, ӧткымын верзьӧмаяс… Быд боксянь ӧні Ворошилов дінӧ йӧз котӧртісны. Кытыськӧ кыскисны мӧд пулемёт. Но уджыс вӧлі вӧчӧма нин. Тыш вӧлі выиграйтӧма.
Командуйтысь сувтіс пидзӧс вывсьыс, видзӧдліс врагъяслань да нюммуні. Но сэк жӧ плешкыс сылӧн чукыртчис.
— Но вот! — шуис сійӧ. — Тадзнад бурджык лоӧ. Но кӧн жӧ вӧлі станциялӧн охрана? Тадз ӧмӧй охраняйтӧны? Товарищ начальник штаба, босьтчӧй тайӧ делӧас асьныд. Колӧ бура видзӧдны. Найӧ вермасны лӧсьӧдчыны да бара лэбыштны. Ыстӧй ме дінӧ комендантӧс!.. Сійӧ пыркнитіс пидзӧссьыс лыасӧ, шыбытіс мыш вылас карабин да бара муніс вагонас.
— Ёртъяс, пожалуйста ме дінӧ! Совещание эз на помась…
Белӧйяскӧд война вӧлі помассьӧ. Сӧветскӧй страна помалӧ вӧлі ассьыс медбӧръя страшнӧй врагсӧ — барон Врангельӧс. Первой Коннӧй армияса Будённовскӧй отрядъяс, противник бӧрся, мунігӧн, босьтісны Отрада селение. Враг отступитіс. Асывнас Коннӧй командиръяс, Ворошилов да Будённый веськӧдлӧм улын, делӧяс видлавны чукӧртчисны сиктса ӧти керкаӧ.
Друг ортсысяньыс кылісны горзӧмъяс, винтовкаысь лыйсьӧм, трачкӧдчӧм. Ставыс уськӧдчисны кильчӧ вылӧ. Сиктса паськыд главнӧй уличаыс вӧлі тыртӧм. Сӧмын сэні, сійӧ помын ылын, вуджрасисны верзьӧмаяс, муніс отчаяннӧй лыйсьӧм. Вермас лоны, белӧй кавалеристъяс тӧдлытӧг пырисны миян войска линия пыр. Но унаӧн-ӧ найӧ — этша или уна. Кӧнӧсь найӧ — ставыс сэні? Или сикт сайын виччысьӧны найӧс мукӧдъяс?
Дінаныс йӧзыс вӧлі этша, кутшӧмкӧ кызь-комын морт.
Будённый чеччыштіс вӧв вылӧ да став тайӧ йӧзыскӧд муніс разведкаӧ. Эз главнӧй
И друг дзик виччысьтӧг, джын туяс штаб керка да сійӧ местасяньыс, кӧні тышкасисны, бокса переулоксяньыс сылань уськӧдчис дзонь верзьӧма эскадрон. Будённый? Абу. Белӧйяс! Врангелевецъяс!
Став ӧднас мунігӧн дзик пыр вӧлӧс сувтӧдны оз вӧлі позь. Ӧддзӧдчӧм йывсьыс сійӧ пырис веськыда врагъяс чукӧрӧ.
Кисьыс перчаткисӧ нетшыштіг, кӧсйис кватитны револьверсӧ… Он удит, сёр нин. Ас боксьыс аддзӧ нин врангелецлысь жергӧдӧм пиньяса, былялӧм синъяса чужӧмсӧ. Пикаӧн казак уськӧдчӧ Ворошилов вылӧ.
Револьвер! Ӧдйӧнджык револьвер! Наган! Ворошилов веськыд кинас кутчысис кабур дінас, шуйганас дернитіс поводсӧ. Важся ёрт, боевӧй вӧв, пыр жӧ гӧгӧрвоис команда. Гыжъяснас да пиньяснас встретитіс сійӧ врагӧс, торкис сылысь лӧсьӧдӧм кучкӧмсӧ.
— А-а-а! Ах!
Ӧддзӧм вывсьыс пикаыс писькӧдіс Ворошиловлысь буркасӧ, чуть эз инмы телӧас, но дзугсис складкаясас.
Кыкнан вӧлыс гӧгралісны, йӧктісны места выланыс, прускайтісны, гырдмӧм синъяснаныс скӧра видзӧдігтыр. Врангелевенлӧн вежиньтӧма чужӧмыс дзик нин матын… Сійӧ мыйкӧ киргӧмӧн горзӧ, броткӧ… Бӧрвыв нетшкӧ буркаӧ сибдӧм пикасӧ… Наган, ӧдйӧнджык наган!.. Ворошилов кватитіс револьвер, чургӧдіс кисӧ.
Но тайӧ здукын друг кылӧ гора “ура”. Улича вылӧ бокысса переулоксянь петӧны будённовецъяс.
Секунда — и белӧйяс абуӧсь нин.
Сьӧкыда лолалысь, скӧрмӧм боецъяс уськӧдчисны найӧс вӧтӧдны. Мукӧдъяс кытшалӧны топыд кругӧн ассьыныс командирсӧ. Уна кияс чургӧлчисны сылань: видлыны, тӧдмавны — ранитчӧма или абу. Дас синъяс тревогаӧн да радпырысь видзӧдӧны сы чужӧм вылӧ. Ловъя? Дзоньвидза? Абу ранитчӧма?
— Но кыдз, Климент Ефремович? Кыдзнӧ ті тайӧ? А Климент Ефремович ӧдва кыскӧ врагӧн кольӧм пикасӧ бурка складкасьыс, кытчӧ сійӧ вӧлі дзугсьӧма. Сійӧ чышкалӧ плешсьыс пӧсьсӧ. Сійӧ нюмъялӧ ёртъясыслы…
— Нинӧм, нинӧм, ребята! — шуӧ сійӧ. — Нинӧм, спокойнӧя! Воюйтам на нӧшта!
Тадзн вӧлі уна во сайын. Тадзи вӧлі.
А ӧні, кор Оборона кузя Нарком
"Да, вот сійӧ, миян Клим Ворошилов! Уна заслуга сылӧн революция да страна водзын. Мудрӧя да кужӧмӧн сійӧ веськӧдлӧ миянӧн. Но ӧд сійӧ кужӧ не сӧмын веськӧдлыны. Сійӧ кужӧ, ковмас кӧ и тышкасьны врагкӧд чужӧмысь чужӧмӧ. Сійӧ кужӧ веськыда, дрӧгниттӧг, видзӧдлыны смертьлы синмас. Сійӧ ӧттшӧтш и Нарком и красноармеец. Мед олас Клим Ворошилов! Мед олас миян первой боец!
@book{10024_67980,
author={Успенский, Л.},
year={1940},
title={Нёль боевӧй случай},
url={http://fennougrica.kansalliskirjasto.fi/handle/10024/67980},
note={Scanned in the National Library of Finland's Fenno-Ugrica project. Processed and proofread by Niko Partanen. Selected and organized into Written Komi Corpus: Fenno-Ugrica collection by Niko Partanen.}
}